Independence movements in Lithuania, Latvia and Estonia in years 1944 – 1991. Selected issues.

Niniejsza praca stanowi próbę ukazania ewolucji, etapów oraz form sprzeciwu obywatelskiego trzech narodów zamieszkujących wschodnie wybrzeże Morza Bałtyckiego – Estończyków, Litwinów i Łotyszy wobec totalitaryzmu radzieckiego. Szczególnie ważne jest poznanie i zrozumienie najnowszej historii tych krajów, gdyż to właśnie wydarzenia XX wieku po dziś dzień są tematem zapalnym w ich relacjach z sąsiadami, a w szczególności z Rosją. Problem inkorporacji nadbałtyckich republik w skład ZSRS jest tematem bardzo aktualnym współcześnie i determinuje relacje między tymi krajami. Za ramy czasowe pracy przyjąłem lata 1939 – 1991, kiedy to wspomniane kraje znalazły się w granicach Związku Sowieckiego. Również wtedy powstał opór przeciwko okupantowi, a przez lata zmieniał on swoja formę. Od zbrojnego oporu w latach II Wojny Światowej i tuż po niej, przez obywatelski ruch sprzeciwu w latach 60 – tych i 70 – tych aż do walki o niepodległość w czasie gorbaczowowskiej Pierestrojki. Praca podejmuje temat sprzeciwu narodów bałtyckich wobec okupacji ZSRS, który ostatecznie doprowadził do odzyskania niepodległości przez Litwę, Łotwę i Estonię. Do przedstawienia tematu wykorzystałem materiały naukowe poświęcone historii Krajów Bałtyckich, artykuły prasowe i źródła historyczne. Szczególnie przydatne były filmy dokumentalne na temat przemian ustrojowych, w których wykorzystano zapis tamtych wydarzeń oraz relacje świadków i osób biorących w nich czynny udział. Do zbadania zbrojnego powstania wykorzystałem książkę T. Tannberga. Autor zawarł w niej dużą ilość dokumentów sowieckich i opatrzył je cennym komentarzem. Na uwagę zasługuje również monografia Jeleny Zubkowej, która omówiła temat polityki Kremla wobec republik bałtyckich.

This work is an attempt to show the evolution, stages and forms of civil disobedience of the three nations living in the east coast of the Baltic Sea - Estonians, Lithuanians and Latvians against the Soviet totalitarianism.