Konstrukcja bezosobowa z czasownikiem zakończonym na -NO/TO w języku polskim i typologia ośrodków frazowych kodujących cechę strony

Bibliogr. s. 239-243

W artykule zaproponowano analizę jednej z konstrukcji bezosobowych języka polskiego, a dokładniej - konstrukcji z czasownikiem zakończonym na -no/-to. W przeciwieństwie do poprzednich podejść -no/-to jest wykładnikiem dwóch morfemów, -n/-t, realizującego bezosobowy czynny ośrodek frazowy Voice oraz -o, realizującego nieuzgodnione cechy akomodacji finitywnego ośrodka czasu T. Analiza osadzona jest na gruncie szerszych założeń dotyczących budowy rozszerzonej projekcji czasownika, które zakładają m.in istnienie drugiego ośrodka czasownikowego kodującego cechę strony, poza ośrodkiem wchodzącym w skład konstrukcji osobowych. Założenia te sugerują, że inwentarz ośrodków frazowych kodujących cechę strony w języku naturalnym zawiera nie tylko dwa ośrodki przeciwstawione stronie czynnej (tzn. ośrodek strony biernej i tzw. ośrodek middle Voice, odnoszący się m.in do strony zwrotnej), ale również dwa ośrodki strony czynnej (tzn. ośrodek strony czynnej osobowej i bezosobowej). Cechy dystrybucyjne i interpretacyjne konstrukcji z -no/-to, w tym właściwości związane z cechą przypadka w kontekstach predykacji dodanej, sugerują, że podmiot jest w tym wypadku reprezentowany w komponencie składniowym jako minimalny zaimek, którego cecha przypadka nie otrzymuje wartości/nie jest obecna w składni.

The paper offers a novel analysis of the impersonal construction marked with -no/-to in Polish. Contra previous accounts, the -no/-to verbal morphology is decomposed into two morphemes, -n/-t, realizing an impersonal active Voice head and -o, the default spell-out of unvalued agreement features of finite T. The analysis is embedded within a wider set of assumptions about the composition of the extended verbal projection in Polish, including a second active Voice head in addition to Voice found in personal structures. This suggests that the inventory of Voice heads in natural languages includes not only two non-active heads (i.e., passive and middle), but also two active Voice heads (i.e., personal and impersonal). The distributional and interpretational properties of the construction, including Case-related behaviour in secondary-predication contexts, suggest that the impersonal subject is best analysed as a minimal pronoun, whose Case feature is unvalued/absent in the narrow syntax.