tytuł:
|
Zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym i funkcjach Woli Krzysztoporskiej pod wpływem przemysłu |
autor: |
Śliwa Aleksandra |
recenzent: |
Michno Anna , Gorczyca Elżbieta
|
promotor: |
Michno Anna
|
data obrony
: |
2015-07-14 |
język: |
polski |
abstrakt w j. polskim: |
Podjęta w pracy tematyka ukazuje jak duży wpływ na zagospodarowanie przestrzenne i zmiany funkcji Woli Krzysztoporskiej miał przemysł. Przyczynił się on do rozwoju miejscowości, wzrostu liczby ludności, postępu w infrastrukturze, a następnie wygenerował rozkwit innych usług. Autorka po zapoznaniu się ze specjalistyczną literaturą i pozyskaniu map historycznych, przeprowadziła serię wywiadów oraz dokonała kartowania terenowego. W pracy przedstawiony został rozwój gospodarczy i przemiany funkcji Woli Krzysztoporskiej w okresie od drugiej połowy XIX wieku do czasów obecnych. Szczegółowo przeanalizowane zostały oraz przedstawione w formie graficznej zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym miejscowości.Początki przemysłu w Woli Krzysztoporskiej przypadły na połowę XIX w. Był to drobny przemysł spożywczy, którego produkty wytwarzane były tylko na cele lokalne. Wówczas dominującą funkcją miejscowości, liczącej niecałe 200 mieszkańców, była rolnicza. W drugiej połowie XIX w. majątki wolskie wykupił przedsiębiorczy Józef Szpilfogel, który postanowił rozbudować w Woli sektor przemysłu. Z czasem produkty wytwarzane na terenie Woli Krzysztoporskiej zasłynęły na cały region, co sprzyjało zwiększeniu produkcji, zatrudnienia, a co za tym idzie, osiedlaniu się ludzi we wsi. Znaczące zmiany w rozwoju miejscowości przypadły na okres pierwszych lat XX wieku. Zaczęto wówczas odchodzić od produkcji artykułów spożywczych, na rzecz produkcji chemicznej. Otworzono Fabrykę Chemiczną, w której wdrażano nowoczesne ówcześnie technologie, do czego przyczynił się Maurycy Szpilfogel. Zmiany w gospodarce Woli Krzysztoporskiej, wpływały znacznie na zagospodarowanie przestrzenne wsi. Zwrócono uwagę na zieleń urządzoną, otaczającą Fabrykę Chemiczną, inwestowano w infrastrukturę, wybudowano nową szkołę oraz Ochotniczą Straż Pożarną. Prężnie działający przemysł w Woli Krzysztoporskiej przetrwał II wojnę światową, pomimo krwawych walk na oddalonej jedynie 6km Górze Borowskiej. Ważny rozdział w historii miejscowości przypada na okres socjalizmu, kiedy Fabryka Chemiczna przekształciła się w Wolskie Zakłady Przemysłu Barwników i stała się członkiem ogólnokrajowej organizacji „ORGANIKA”. W latach 70. i 80. XX w. zatrudniały ponad 1300 osób i były największym zakładem w regionie. W związku z intensywnym rozwojem funkcji przemysłowej do miejscowości napływały wykształcone osoby. Wkrótce, Zakłady Chemiczne w Woli Krzysztoporskiej przyczyniły się do wybudowania osiedla blokowego dla swoich pracowników, ośrodka zdrowia, punktów handlowych, nowej szkoły, a także rozwoju infrastruktury. Przedsiębiorstwo stało się nie tylko pracodawcą, ale również organizatorem życia społecznego, co jest przykładem monozakładowej ścieżki rozwoju. Początek lat 90. XX wieku, któremu towarzyszyła transformacja gospodarcza, przyczynił się do zmniejszenia eksportu produktów wytwarzanych w fabryce, a co za tym idzie, zmniejszeniem produkcji i zatrudnienia. Wolskie Zakłady Przemysłu Barwników na początku XXI w. ogłosiły upadłość, pozostawiając za sobą zdegradowaną strefę przemysłową, wymagającą gruntownej rekultywacji i zagospodarowania.Niemały wpływ na rozwój i zagospodarowanie przestrzenne Woli Krzysztoporskiej miały kopalnia i elektrownia Bełchatów. Początek działalności przedsiębiorstw przypada na przełom lat 70. i 80. XX wieku. Rozpoczęto wydobycie w odkrywce Kleszczów, a także uruchomiono pierwszy blok w elektrowni o mocy 360 MW. Do pracy w Bełchatowskim Zagłębiu Górniczo-Energetycznego dojeżdżała nawet ludność z Piotrkowa Trybunalskiego, co znacznie przyczyniło się do poprawy infrastruktury w Woli Krzysztoporskiej. Ponadto, we wsi wybudowano kolej, prowadzącą z Rogowca do Piotrkowa Trybunalskiego, ze stacją w Woli Krzysztoporskiej, co było znacznym ułatwieniem dla dojeżdżających pracowników. Obecnie Wola Krzysztoporska pełni funkcje głównie mieszkaniową oraz usługową. Jest głównym ośrodkiem dla całej gminy i ma za zadanie zapewnić i zaspokoić podstawowe potrzeby ludności. |
abstrakt w j. angielskim: |
The article exhibit how strong influence for spatial planning and changes in functional aspects of Wola Krzysztoporska had industry. It had contributed to village development, increased number of citizens, caused progress in infrastructure and also raised other services. Author had familiarized with sophisticated lectures, gained historical maps and performed terrain mapping. Beginnings of industry in Wola Krzysztoporska reached the second half of XIX century. It was tiny food industry dedicated to local users. In those days the main function of village, which had less than 200 citizens, was agriculture. In the second half of XIX century enterprising man called Józef Szpilfogel decided to create industry sector in Wola Krzysztoporska and purchased local estates. Gradually products fabricated in Wola Krzysztoporska became famous throughout the region which increased production and employment and that was the reason to settlement for new citizens. Significant changes in village development occurred at first years of XX century. They began to resign from food production for chemical industry. The Chemical Factory, in which modern at this time technologies were implemented thanks to Maurycy Szpilfogel, who was graduate of Karlsruhe University in Germany, had been launched. Changes in economy of Wola Krzysztoporska had an impact on spatial planning in village. Local government invested a lot of money in new infrastructure, school and fire-station was founded. The Chemical Factory was surrounded by green areas. Well-developed industry in Wola Krzysztoporska survived the Second World War although the fights took place only 6 kilometers further on Góra Borowska.Important chapter in history of the village is the socialism time, when the Chemical Factory transformed to Wolskie Zakłady Przemysłu Barwników and began a member of nationwide organization “ORGANIKA”. In 70’s and 80’s of XX employed over 1300 employees which resulted in that it was the biggest factory in the region. In connection with fast development of industry function of village well-educated people e.g chemists, physicist, engineers moved to the city. Shortly Chemical Factory in Wola Krzysztoporska founded a construction of housing estate for employees, health center, new school, shops and other features. The company was not only a employer, but also a creator of social life in the village which is an example of mono-factory way of career. The beginnings of 90’s of XX century, in which economic transformation took place, caused decrease in export of goods manufactured in factory, as a result of that production and employment was reduced. Wolskie Zakłady Przemysłu Barwników bankrupt at the beginnings of XXI century and left ruined industrial zone requiring reconstruction.Considerable impact on spatial planning of Wola Krzysztoporska had brown coal mine and power station in Bełchatów. That businesses was launched in 70’s and 80’s of XX century. Mining began in outcrop Kleszczów and first part of power station with power of 360 MW was opened. Even people from Piotrków Trybunalski commuted to work in Bełchatowskie Zagłębie Górniczo-Elektryczne, which contributed to improvement of infrastructure in Wola Krzysztoporska. Furthermore railway line from Rogowiec to Piotrków Trybunalski with station in Wola Krzysztoporska was built, which was a significant convenience for villagers. Nowadays Wola Krzysztoporska have two main function: housing and services. It is the primary center of community which goal is to meet the basic needs of society. |
słowa kluczowe w j. polskim: |
rozwój gospodarczy, infrastruktura, funkcje miejscowości, zagospodarowanie przestrzenne, Wola Krzysztoporska |
słowa kluczowe w j. angielskim: |
economic development, industry, spatial planning, functions, Wola Krzysztoporska, infrastructure |
wydział: instytut / zakład / katedra: |
Wydział Geografii i Geologii |
typ: |
praca licencjacka |