Praca ta została poświęcona antyutopii – gatunkowi literackiemu, który powstał w XX wieku. Omówione zostaną zarówno polskie, jak i zagraniczne realizacje tego gatunku. Głównym celem niniejszej pracy jest przedstawienie zmian, jakie polskie realizacje proponują wobec „klasycznego” schematu. Poprzez ukazanie ewolucji myśli, która skutkuje wytworzeniem się gatunku antyutopii, autorka pracy stara się zaprezentować schemat konstrukcyjny, użyteczny późnej przy analizie polskiej powieści antyutopijnej. Omawianymi tu książkami są: Powrót z gwiazd S. Lema, Mała Apokalipsa T. Konwickiego i ostatnia powieść napisana przez M. Nahacza Niezwykłe Przygody Roberta Robura. Zakończenie tej pracy stara się odpowiedzieć na pytanie czy przed antyutopią są jeszcze jakieś perspektywy rozwoju.

This article is devoted to anti-utopia, a genre that was constructed in 20th century. Realizations from Polish and foreign literature will be discussed here. The main purpose of this article is to show the Polish variations of this genre and the changes that Polish literature suggests in the “classical” pattern. By showing the way of evolution of human thought that effects in the concept of anti-utopia, the author of this article is trying to present the scheme of the construction of this genre that will help later on with the analysis of the Polish realizations of anti-utopian novels. The main books that are discussed in this work are: Powrót z gwiazd by S. Lem, Mała Apokalipsa by T. Konwicki and the last novel written by M. Nahacz – Niezwykłe Przygody Roberta Robura. In the end of this paper there is an attempt to answer the questions if there are any possibilities for anti-utopia to evolve further.