Celem niniejszej pracy jest analiza fragmentów dyskusji prowadzonej wewnątrz filozofii analitycznej, która dotyczy statusu sądów metafizyki. Szczególnie interesować nas będzie argument Hilarego Putnama powołujący się na tzw. zjawisko względności pojęciowej obejmujące stanowiska ontologiczne w sporze o istnienie sum mereologicznych przedmiotów materialnych (całości złożonych z obiektów prostych) oraz krytyka tego rozumowania. Ów autor wyciąga z niego wniosek, że rozwiązanie wspomnianej kontrowersji może polegać wyłącznie na przyjęciu odpowiedniej konwencji, więc nie ma charakteru obiektywnego. Dokładna rekonstrukcja jego argumentacji, wraz z próbami ewentualnego jej wzmocnienia, przedstawiona zostanie w rozdziale drugim. W rozdziale pierwszym określimy zakres interesującego nas przedmiotu, czyli wskażemy rodzaj sądów, które będą przedmiotem naszego zainteresowania i do których ma stosować się rozumowanie Putnama. Zatem podamy ich przedmiotową i formalną charakterystykę. W szczególności opiszemy sądy ontologii w rozumieniu Willarda V. O. Quine’a, która to dyscyplina będzie traktowana jako część metafizyki. Następnie przejdziemy do przedstawienia dziedziny, jaką jest metametafizyka. Argument Putnama wraz z jego wnioskiem można przypisać do owej dziedziny dociekań. Posiada on charakter pozwalający uznać go za głos w sporze o obiektywność wartości logicznych sądów ontologii rozumianych jako możliwe rozwiązania problemów charakterystycznych dla tej dziedziny. W tym rozdziale pracy zarysowane zostaną również inne stanowiska istotne w owej dyskusji, między innymi koncepcja statusu ontologii głoszona przez Rudolfa Carnapa, która stanowi inspirację dla wizji Putnamowskiej. Wcześniej przywołamy także wybrane stanowiska krytyczne wobec metafizyki reprezentowane w historii filozofii.Rozdział trzeci będzie poświęcony zbadaniu skuteczności argumentu Putnama. Sprawdzimy zasięg jaki może objąć wniosek owego rozumowania – czy w uprawniony sposób dotyczy jedynie sporu o istnienie sum mereologicznych, czy też można jego obowiązywanie rozszerzyć na całą ontologię lub całą metafizykę? Pracę zakończymy rozważeniem wpływu koncepcji Putnama na ewentualną diagnozę w sprawie metafizyki uznającą tę dyscyplinę za obszar jałowych lub bezcelowych dociekań.

The aim of this study is to analyze the discussion conducted in analytic philosophy which concerns the status of propositions of metaphysics. We will be interested in Hilary Putnam’s argument relying on the phenomenon of conceptual relativity which covers positions in the ontological dispute over the existence of mereological sums of material objects and in the criticism of this reasoning. Putnam draws the conclusion that a solution of that controversy may rely solely on an adoption of a certain convention, so it is not objective. The exact reconstruction of his argument, along with attempts to strengthen it, will be presented in the second chapter. In the first chapter we will indicate the type of propositions which will be the subject of our interest and to which Putnam's reasoning is applied. In particular, we will describe propositions of ontology in the meaning given by Willard V. O. Quine. Ontology will be considered as a part of metaphysics. Then we will move on to the presentation of metametaphysics. Putnam's argument and its conclusion belongs to this field of inquiry. It is a position in the debate on the objectivity of propositions of ontology understood as possible solutions to ontological problems. In this chapter we will also outline other conceptions presented in that field – e. g. given by Rudolf Carnap - and describe selected critical views on metaphysics represented in the history of philosophy. In the third chapter we will examine the effectiveness of Putnam's argument. The scope in which his conclusion is valid will be determined – whether it covers only the dispute on the existence of mereological sums or its validity may be extended to the entire ontology or metaphysics? Finally, we will consider the impact of Putnam’s conception for a possible diagnosis on metaphysics as the area of futile or pointless inquiry.