Przedmiotem niniejszego opracowania jest dokładna analiza zachowań podatników balansujących pomiędzy sferą zachowań niewątpliwie legalnych a sferą zachowań, które zmierzają do łamania obowiązujących norm prawnych. Terminologia stosowana do opisania tego zjawiska jest przedmiotem dyskusji. Na potrzeby tej pracy autor zdecydował się na wykorzystanie nazwy, która wydaje się najpełniej oddawać jego istotę, a mianowicie terminu obejścia prawa podatkowego. Wspomniana analiza skupiona zostanie na zbadaniu treści pojęcia obejścia prawa podatkowego, skonstruowaniu jego definicji oraz określeniu jakie przesłanki muszą zajść, aby dane zachowanie podatnika można było objąć jej zakresem. W dalszej kolejności zaprezentowany zostanie stosunek państwa do omawianego problemu, który objawia się w szczególności w postawie organów podatkowych stykających się z tym zjawiskiem oraz poglądach sądów administracyjnych kontrolujących decyzje tychże organów. W końcu zaś, analizie poddane będą, zarówno stosowane obecnie jak i potencjalnie możliwe, metody zapobiegania temu zjawisku. Jej celem będzie określenie, które ze wskazywanych w orzecznictwie lub w doktrynie prawa podatkowego metod dopuszczalne jest w polskim systemie prawa podatkowego, a które, z uwagi na jego specyfikę, nie mogą znaleźć zastosowania. Prezentowane opracowanie składa się z pięciu rozdziałów. Przedmiotem pierwszej części rozdziału pierwszego jest dokładne omówienie przyczyn występowania zjawiska obejścia prawa podatkowego, co pozwoli na ustalenie motywacji decyzji podejmowanych przez podatników oraz wskazanie jakie działania mogą doprowadzić do ograniczania występowania tego zjawiska. W drugiej części natomiast, wskazane zostaną cechy zachowań będących przejawami obejścia prawa podatkowego, co umożliwi określenie jego istoty oraz umiejscowienie go pośród innych form ucieczki przed opodatkowaniem. Rozdział drugi poświęcony został opisaniu genezy pojęcia obejścia prawa podatkowego. Jego źródeł niewątpliwe należy szukać w doktrynie prawa cywilnego, stąd zasadne jest przedstawienie pojęcia obejścia prawa w rozumieniu prawa cywilnego. Da to podstawy do wskazania różnic pomiędzy tymi dwoma pojęciami, a także do odniesienia się do poglądów dotyczących związków pomiędzy nimi. Wyjaśnione zostaną również dystynkcje pomiędzy obejściem, a nadużyciem prawa, zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i podatkowego. Analiza ta istotna jest zwłaszcza w kontekście orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Rozdział trzeci dotyka problematyki stosunku państwa do zjawiska obejścia prawa podatkowego. Stosunek ten zmieniał się na przestrzeni lat, stąd konieczne jest jego przedstawienie z kontekście obowiązującego w danym okresie stanu prawnego oraz dominujących trendów orzeczniczych. W rozdziale czwartym przedstawione zostały normatywne metody przeciwdziałania zjawisku obejścia prawa podatkowego. Aktywność ustawodawcy, w tym obszarze, może polegać na wprowadzeniu trzech rodzajów norm: ogólnej normy obejścia prawa podatkowego, norm ad hoc nie zawierających klauzul generalnych lub norm ad hoc zawierających klauzule generalne. Szczególnie dużo uwagi autor poświęcił pierwszej ze wskazanych metod oceniając równocześnie zasadność i celowość wykorzystania tego rodzaju normy w polskim systemie prawa podatkowego oraz opisując dotychczasowe próby jej 5 zastosowania. Rozdział piąty, traktujący o wykładni prawa podatkowego, poświęcony został odpowiedzi na pytanie o zakres zastosowania powszechnie przyjętych rodzajów wykładni prawniczej w stosunku do prawa podatkowego. W konsekwencji możliwi to ocenę, czy wykładnia prawa może być przydatnym narzędziem przeciwdziałania zjawisku obejścia prawa podatkowego. Poruszona będzie także kwestia dopuszczalności wykorzystywania rozumowań per analogiam jako instrumentu zapobiegania zjawisku obejścia prawa podatkowego.

The study in question covers analysis of the behavior of the taxpayer balancing between the area of the behaviors which are arguably legal and area of behaviors which definitely heading for breaching the binding legal rules. The terminology applies to this phenomenon is a matter of discussion. For the purposes of this work the author decided to use the the most, according to him, appropriate term – tax avoidance.In this analysis, the author focused on indicating the understanding of this term, building its definition and determining what kind of behavior may be regard as tax avoidance. Furthermore, there is presented the attitude of the governmental authority towards this phenomenon. Finally the methods of fighting with this phenomenon which potentially may be applied in polish legal system are presented. As a result of this analyses there will be possible the answer on the question which of them are applicable in polish law.The presented study consists of five chapters. Examining the reason of occurrence of the phenomenon in question is an object of the first part of the first chapter. It will allow for establishing motivation of the decisions made by taxpayers and indicating the action that may be taken for limiting appearing of this phenomenon. In the second part however, features of behaviors which my be regard as tax avoidance are described. It enables to determine its features.The chapter two was devoted to describing the genesis of the term in question. Its sources undoubted may be found in the doctrine of civil law, and this analyzing is justified. It will give grounds for indicating differences between these two notions, as well as for referring to views concerning connections between them. The differences between the avoidance of law and abusing of law are explained as well. This analysis is significant especially in the context of the judicial decision of the Court of Justice of the European Union.The chapter three regards the issues of the attitude of the state to the phenomenon tax avoidance. This relationship changed in the course of years, and therefore presentation thereof is made in the from context of the legal status being applicable in a given period and dominating trends in the polish courts.In the fourth chapter standard methods of the counteraction against phenomenon of tax avoidance are presented . The activity for the legislator, in this area, can consist in introducing three kinds of norms: general rule, rule sad hoc not containing general clauses or rules ad hoc containing general clauses. Particularly, the author focused on remarks concerning this first method in order to indicating if the introducing of this rule in necessary.The chapter was fifth, discussing the interpretation of the tax law, is devoted on answering to a question of types of the legal construction which may be applied in polish tax law. law. As a consequence it helps to evaluate, whether the interpretation of the law can be a useful tool of the counteraction for phenomenon of tax avoidance. Also a question of admissibility of using reasoning by way of analogy as the instrument of preventing the occurrence of evading the tax law be brought up.