Założenia: Leczenie uzdrowiskowe budzi wiele kontrowersji oraz skrajnych opinii odnośnie skuteczności i bezpieczeństwa tej formy terapii, a co za tym idzie finansowania leczenia w uzdrowisku ze środków publicznych. Cele: Celem pracy jest ocena efektywności klinicznej leczenia uzdrowiskowego przeprowadzona na podstawie analizy wyników doniesień naukowych odnalezionych w ramach przeglądu literatury. Metodyka: Poszukiwano wiarygodnych opracowań wtórnych dostępnych w bazach informacji medycznej: The Cochrane Library, bazie MEDLINE, EMBASE oraz Centre for Reviews and Dissemination (CRD). Włączano wszystkie prace spełniające kryteria włączenia (przeglądy systematyczne oraz niezależne raporty oceny technologii medycznej - raporty HTA), które zostały opublikowane do dnia 27 maja 2011 roku. Dodatkowo przeszukano artykuły opublikowane w polskich czasopismach: "Acta Balneologica", "Rehabilitacja Medyczna" oraz "Fizjoterapia Polska" (do analizy włączano zarówno pierwotne badania kliniczne, jak również opracowania wtórne). Wyniki: W wyniku przeszukania elektronicznych baz informacji medycznej odnaleziono 872 pozycje bibliograficzne, z których do dalszej analizy włączono 41 doniesień naukowych. Spośród 41 doniesień naukowych, wstępnie zakwalifikowanych do analizy, na etapie weryfikacji prac na podstawie pełnych tekstów do analizy włączono 8 prac. Dodatkowo do analizy włączono 11 doniesień naukowych opublikowanych w czasopiśmie "Acta Balneologica" oraz 3 prace opublikowane w "Fizjoterapii Polskiej". Na podstawie wyników odnalezionych doniesień naukowych ocenia się, że lecznictwo uzdrowiskowe istotnie zmniejsza nasilenie bólu oraz poprawia jakość życia pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, fibromialgią, przewlekłym bólem odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, łuszczycowym zapaleniem stawów, zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa oraz reumatoidalnym zapaleniem stawów. Nie raportowano żadnych poważnych działań niepożądanych związanych z leczeniem w uzdrowisku. Wnioski: Leczenie uzdrowiskowe jest skuteczne w zmniejszaniu nasilenia objawów niektórych chorób układu mięśniowo-szkieletowego. Niezbędne są dalsze, dobrze zaprojektowane, kliniczne badania z grupą kontrolną, oceniające skuteczność leczenia uzdrowiskowego.

Objective: Spa treatment arouses a lot of controversy and conflicting opinions. The aim of this study was to evaluate the clinical efficacy and safety profile of spa treatment. Assessment was based on a review of available publications. Methods: The Cochrane Library, MEDLINE, EMBASE and the Centre for Reviews and Dissemination (CRD) databases were searched for health technology assessment (HTA) reports and systematic reviews. All publications which met the predesigned inclusion criteria were included. The data search was concluded on 27st May 2011. Additionally Acta Balneologica, Rehabilitacja Medyczna and Fizjoterapia Polska were searched for both clinical trials and reviews. Results: During the search 872 publications were identified of which 41 articles were selected for further analysis, out of which 8 systematic reviews met the inclusion criteria upon the basis of full text analysis. Additionally 11 reports which had been published in Acta Balneologica and 3 in Fizjoterapia Polska were included in the study. Based on the performed review of the available studies, spa treatment appears to be an effective method in the treatment of patients suffering from osteoarthritis, fibromyalgia, chronic low back pain, psoriatic arthritis, ankylosing spondylitis and rheumatoid arthritis. Spa treatment is associated with no serious side effects. Conclusions: Spa treatment is effective in the relief of symptoms of rheumatic diseases and musculoskeletal disorders. However, existing research is not sufficiently strong to draw firm conclusions. Well-designed controlled clinical trials are needed for the assessment of the effects of spa treatment.