Democracy and equality in the writings of Cyprian Norwid and Walt Whitman : preliminaries

Recenzowane materiały z konferencji: "O Norwidzie komparatystycznie". dn. 18 kwietnia 2016 r., Kraków. Strona wydawcy: https://www.wuj.pl

Demokracja, ustrój polityczny znany juz starożytnym Ateńczykom, w dziewiętnastowiecznej Europie zyskuje szczególne znaczenie, stając się postulatem wielu ruchów politycznych i społecznych, włączając w to kolejne europejskie rewolucje i powstania. Z tego powodu to zjawisko należące do dziedziny politycznej stawało się wówczas częściej niż w wiekach wcześniejszych przedmiotem refleksji twórców kultury - nie tylko filozofów i badaczy kultury (na czele z Tocquevillem, którego fundamentalna praca o demokracji w Stanach Zjednoczonych stała się punktem wyjścia dla wielu myślicieli europejskich), ale także malarzy, pisarzy i poetów. Należą do nich Walt Whitman (1819-1892), amerykański poeta określany czasem mianem "barda demokracji", i Cyprian Norwid (1821-1883). Analiza tekstów obu twórców pozwala stwierdzić, że punktem odniesienia jest dla nich nie demokracja republikańska (charakterystyczna właśnie dla Aten czy niektórych europejskich państw XVII-wiecznych), ale liberalna, szerząca się w Europie XIX wieku (co zwłaszcza w przypadku Norwida zasługuje na uwagę). Trafne spostrzeżenia dotyczące natury, korzyści płynących z demokracji i jej stron negatywnych pozwalają postrzegać obu poetów jako żywo reagujących na zjawiska sobie współczesne, wychodzących refleksją w przyszłość, a w używanych kategoriach i pojęciach odchodzących od tego, co romantyczne, ku temu, co nowoczesne. Proces ten widoczny jest nie tylko w wypowiedziach dyskursywnych, ale i poetyckich obu autorów.