Celem niniejszej rozprawy doktorskiej jest eksploracja bieżącego problemu diagnozy zaburzeń osobowości, w kontekście porównania dwóch konkurujących ze sobą metod diagnozy - powszechnie stosowanego modelu kategorialnego oraz stosunkowo nowego, wprowadzanego dopiero do praktyki klinicznej modelu dymensjonalnego. Kwestia ta wywołała ożywioną dyskusję w literaturze psychologicznej i psychiatrycznej, a prezentowane badania zostały podjęte między innymi po to, aby przyczynić się do tej dyskusji również w polskim środowisku naukowym. Problem ten jest aktualny ze względu na istotną krytykę podejścia kategorialnego, które, mimo licznych wad, w dalszym ciągu jest w Polsce praktycznie niezastąpione. Drugim, a zarazem najważniejszym celem niniejszej pracy było przetłumaczenie na język polski i analiza właściwości psychometrycznych kwestionariusza DAPP-BQ (Dimensional Assessment of Personality Pathology - Basic Questionnaire, czyli Dymensjonalna Ocena Zaburzonej Osobowości - Kwestionariusz Podstawowy). Kwestionariusz ten jest jednym z najpopularniejszych narzędzi badawczych do diagnozy zaburzeń osobowości w modelu dymensjonalnym, mającym równocześnie szerokie poparcie w badaniach empirycznych. Polska wersja kwestionariusza została przygotowana rzetelnie, zgodnie z zasadami adaptacji narzędzi psychologicznych. Przebadano 200 osób z populacji ogólnej i 100 pacjentów z zaburzeniami osobowości. Zarówno analiza czynnikowa, jak i analiza wewnętrznej spójności oraz porównanie z inną metodą badania osobowości (NEO-PI-R) wskazują na rzetelność i trafność polskiego tłumaczenia, jego uniwersalność i użyteczność w praktyce klinicznej. Istotnym wkładem niniejszych badań do rozumienia zaburzeń osobowości jest także porównanie dymensjonalnej i kategorialnej metody diagnozy poprzez zestawienie wyników DAPP-BQ z różnymi kategoriami zaburzeń osobowości. Wiele otrzymanych wyników jest podobnych do wyników uzyskanych zarówno przez autorów kwestionariusza, jak i w innych krajach, w których tłumaczono DAPPBQ, co wskazuje na uniwersalność narzędzia i możliwość stosowania go także w Polsce.

The aim of this dissertation is to review the current literature related to personality disorders, compare the two competing methods of diagnosis - categorical and dimensional models, as well as to develop the Polish translation of the DAPP-BQ questionnaire and conduct its psychometric analysis. The introduction of dimensional models of diagnosis and comparing them to the traditional categorical model has provoked a lively discussion in psychological and psychiatric literature. This research was undertaken to contribute to this discussion also in the Polish scientific community. The Dimensional Assessment of Personality Pathology - Basic Questionnaire (DAPP-BQ) is one of the most popular research tools for assessing personality disorders and it has a broad support in empirical research. The Polish translation of the questionnaire was evaluated by conducting a psychometric analysis of the results, including internal consistency analysis and factor analysis, as well as comparing the DAPP-BQ results with the five-factor model of personality. The comparison between categorical and dimensional diagnostic models was conducted by comparing the DAPP-BQ results with personality disorders diagnoses consistent with ICD-10. The author has examined 200 persons from the general population and 100 patients with personality disorders. Many of the obtained results are similar to the results of the research conducted by the authors of the questionnaire and in other countries where the DAPP-BQ was translated, thus demonstrating the universality of the questionnaire. The results also show satisfactory reliability and validity of the Polish translation, which makes the questionnaire a valid instrument in the clinical research on the Polish samples.