Celem artykułu jest zaprezentowanie interpretacji kilku XX i XXI wiecznych prac artystycznych, nawiązujących do słynnego obrazu Las Meninas Diego Velázqueza. W analizie skupiono się na potencjale warsztatu artystycznego, biorąc pod uwagę awangardową i neoawangardową jego zmienność oraz głębokość konceptualizacji. Wnioskiem płynącym z analizy jest, że prace które posiadają niewielki wymiar konceptualny pozostają jedynie nawiązaniem historycznym, nie zyskując samodzielności w świecie sztuki, pozostając w silnym, determinującym je związku z barokowym pierwowzorem. Z kolei prace, które zostały głęboko skonceptualizowane, zawierające sens i znaczenie wynikające z inspiracji Las Meninas, takie które intencjonalnie wykraczają poza pierwowzór, łatwiej mogą być potraktowane jako niezależne dzieła, które być może, że nawet mogłyby w podobnej postaci powstać niezależnie od swojej historycznej genezy. Do analizy wybrano prace uwzględniając warsztatowe cechy oraz potencjał interpretacyjny, co miało głównie służyć określeniu ich autonomiczności.

The purpose of this paper is to focus on interpretations of some 20th and 21st century artworks which were inspired by the renowned Las Menigas by Diego Velázquez. The analysis is to show the potential of artistic techniques, inventiveness of vanguard and neo-vanguard artists and meaningful re-reading of the original work. The author concludes that imitative artworks lacking conceptual dimensions have only become of historical references whose significant role in the history of art is neglected due to their submissiveness to the influence by the baroque model. Consequently, significant conceptualisation and creative attitude to Las Meninas add to intentionally meaningful and conceptualised interpretations, showing deeper aspects of the art object, and thus becoming autonomous artworks which could, presumably, be created regardless of the original source of inspiration. The artworks under scrutiny have been selected with regard to their art techniques and interpretation potential which served as a means to define the level of their creative autonomy.