The tale of the old beggar : bibliographical and editorial study on the Polish-Belarusian literature of the 19th century

Hutorka staroho dzieda

Na s. 40-286 reprodukcje materiałów źródłowych w j. białoruskim i litewskim

Tajne publikacje agitacyjne w języku białoruskim wydawane w latach bezpośrednio poprzedzających wybuch powstania styczniowego do dziś nie doczekały się pełnego i wyczerpującego omówienia, choć teksty przekazane za ich pośrednictwem stanowią jeden z najważniejszych przejawów kształtującej się w XIX stuleciu nowożytnej literatury białoruskiej. Cenne prace Stefana Kieniewicza przybliżyły polskiemu czytelnikowi niektóre pisma periodyczne z tamtego okresu (na uwagę zasługuje szczególnie przedruk czasopism "Mużyckaja Prauda” i "Hutorka Dwóch Susiedou” w zbiorze "Prasa tajna z lat 1861-1864"), jednak tendencja do ujmowania zagadnienia z perspektywy prasoznawczej spowodowała, że wiele ciekawych druków niemających charakteru periodycznego nie zostało wystarczająco wnikliwie opracowanych. Jednym z takich interesujących przypadków jest "Hutorka staroho dzieda" - antymoskiewska broszura drukowana po białorusku alfabetem łacińskim, zawierająca anonimowy wiersz stylizowany na dziadowską gawędę. Tekst, skierowany bezpośrednio do ludu białoruskiego, wzywał do przymierza z Polakami w imię wspólnej walki o wolność.

Belarusian conspiratorial publications pre-dating the Polish January Uprising (1863) have not been fully described to this day, despite their prominence in the history of the modern Belarusian literature of the 19th century. Valuable studies of Stefan Kieniewicz deal with the illegal Belarusian periodicals (e.g. his monumental study on conspirational press - "Prasa tajna z lat 1861-1864" - contains the edition of two important Belarusian titles, "Mużyckaja Prauda" i "Hutorka Dwóch Susiedou"), but such press-centered approach caused many interesting non-pediodical brochures to be omitted. One of such cases is "Hutorka staroho dzieda" - an anti-tsarist pamphlet printed in Belarusian language, in Latin characters, which contains the poem imitating the tale ("hutorka") of the old wandering beggar ("dzied"). Addressed directly at the Belarusian serfs, the poem appeals for the unity of Polish and Belarusian people and calls for the common fight against the Russians.