Paths od negativity : aesthetic-religious orientation in twentieth century avant-garde poetry and music

Bibliogr., indeks. Strona wydawcy: https://www.wuj.pl

Książka skupia się na wyodrębnieniu z domeny sztuki awangardowej nurtu estetyczno-religijnego, który następnie zostaje szczegółowo opisany: zarówno w zakresie założeń teoretycznych (na podstawie tekstów programowych, eseistyki oraz listów literackich) oraz strategii artystycznych (poprzez interpretację konkretnych utworów). Aby wyróżnić nurt estetyczno-religijny, konieczne staje się stworzenie nowej teorii awangardy i zaproponowanie własnej typologii zjawiska. Do interesującego mnie typu zaliczam przede wszystkim twórczość Aleksandra Wata, Paula Celana, Arnolda Schönberga oraz Antona Weberna. Projekt staje się także próbą monograficznego opracowania koncepcji estetyki negatywnej, zaproponowanej przez Theodora W. Adorno i prześledzenia jej obecności w sztuce dwudziestowiecznej: poczynając od wskazania jej protoplastów z końca XIX stulecia (kluczowym tekstem dla jej sformułowania pozostaje "Rzut kośćmi" Stéphane’a Mallarmégo), poprzez okres historycznej awangardy (w twórczości Rilkego, Schönberga oraz Weberna) aż po jej późne manifestacje (u Celana czy Wata). Sytuacja kulturowa przełomu wieków, diagnozowany wówczas kryzys kultury europejskiej i wytworzonych przez nią środków wyrazu artystycznego, wpłynął znacząco na sztukę awangardową i wywołał pojawienie się negatywnych strategii fragmentaryzacji oraz rozbicia sensu dzieła. Owa dykcja negatywna opiera się na nieciągłości, otwartości, hermetyzmie czy milczeniu.

The main purpose of the book is to extract the aesthetico-religious orientation from the avant-garde art’s domain, followed by a detailed description of its theoretical foundations (based on manifestos, essays and letters) and artistic policies. To extract the aesthetico-religious orientation, one has to establish a new theory of the avant-garde and propose a new typology of this phenomenon. It includes the works of Aleksander Wat, Paul Celan, Arnold Schönberg and Anton Webern in the relevant type. I consider all these artists on the border between avant-garde and modernity. My project is also a monograph on the concept of negative aesthetics established by Theodor W. Adorno and an investigation of its presence in twentieth century culture: starting with its progenitors from late 19th century (the key text for its formation being Stéphane Mallarmé’s "Un coup de dés"), through the period of the historical avant-garde (the works of Rilke, Schönberg and Webern) until its late manifestations (Celan and Wat). Presented thesis is based on two crucial arguments which will be verified by the interpretations of relevant texts. Firstly, the cultural situation of the turn of the century, the crisis of European culture and its means of artistic expression diagnosed at the time influenced the art of the avant-garde, resulting in the emergence of negative strategies of fragmentation and disintegration of the work of art. Secondly, this negative discourse is based on discontinuity, emptiness, hermetism and silence. The first argument is verified by analyzing manifestos and essays, whereas the second one - by interpreting poetical and musical works.