Melanoma : the most malignant skin cancer

Bibliogr. s. 109-113

Czerniak złośliwy jest nowotworem wywodzącym się z melanocytów – komórek barwnikowych, których głównym zadaniem jest produkcja melanin – pigmentów nadających kolor skórze, włosom i tęczówce, ale również ochrona komórek przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego. Czerniak najczęściej rozwija się w skórze, ale może powstawać również w obrębie błon śluzowych układu pokarmowego, narządów płciowych, odbytu oraz w gałce ocznej. W Polsce notuje się około 6 przypadków czerniaka na 100 000 mieszkańców, ale dynamika wzrostu liczby zachorowań jest bardzo wysoka. Zmienione nowotworowo melanocyty szybko nabywają zdolność do tworzenia przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych, a nawet odległych miejsc – najczęściej płuc i mózgu. Czynnikami ryzyka zachorowania na czerniaka są wrażliwy na słońce fenotyp (jasna karnacja, piegowata skóra, oczy niebieskie, włosy blond lub rude); obecność i liczba znamion, rodzinny zespół znamion atypowych, predyspozycje genetyczne (np. zespół zmian dysplastycznych), historia chorób nowotworowych w rodzinie szczególnie dotyczących czerniaka, ale także ekspozycja na czynniki mutagenne, takie jak promieniowanie UVB, czynniki chemiczne czy promieniowanie jonizujące. Leczenie czerniaka polega przede wszystkim na chirurgicznym wycięciu znamion budzących wątpliwości diagnostyczne. Tylko w uzasadnionych przypadkach stosuje się leczenie wspomagające w postaci chemio-, radio- lub immunoterapii, ale skuteczność tych metod jest mocno ograniczona. W przypadku czerniaka istotne znacznie dla zwiększenia szans na przeżycie ma wczesna diagnostyka zmian nowotworowych.