American transcendentalism in literature and culture

Bibliogr. s. 42

Artykuł przedstawia szereg idei charakterystycznych dla amerykańskiej filozofii transcendentalnej oraz ukazuje definicyjne pogranicza zjawiska. W sferze literatury transcendentalizm pobudził tak zwany renesans amerykański, który uznawany jest za najbardziej doniosły zryw literacki XIX-wiecznej Ameryki, stopniowo prowadzący do ostatecznego uniezależnienia od europejskiej historii i hegemonii kulturowej. Nowoangielski fenomen, widziany przez pryzmat koncepcji i twórczości R. W. Emersona, H. D. Thoreau oraz W. Whitmana, ukształtował amerykańską umysłowość. Surowe piękno natury (wilderness), indywidualizm (self-reliance) i demokracja stanowią przymioty określające szczególny charakter amerykańskiej kultury i literatury.

The paper presents American transcendentalism as a philosophical, cultural and literary movement with no clearly defined boundaries. It inspired the most recognizable literary transformation in the 19th century and paved the way to America’s gradual withdrawal from European patterns of thought and tradition. The philosophical concepts as introduced in the works of such great New England thinkers as R. W. Emerson, H. D. Thoreau and W. Whitman discredited Europe’s cultural hegemony and gave birth to America’s new mentality and the formation of its unique self. Transcendentally, wilderness and nature as well as individualism, self-reliance and democracy have become the most noticeable features of American cultural identity.